1 Mart 2000
Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etütler Vakfı(TESEV)’in Türkiye’de Din Devlet ve Siyaset raporu Devletin din politikaları destek bulmadığını ortaya koydu. Halkın çoğu devletin inançlar üzerinde baskı yaptığı görüşünde. Başörtüsü sorunu ve ibadet serbestiyesinin olmaması konusu eleştiri alırken, kurban derilerinin nereye verileceği ile ilgili sınırlamalar ile Diyanet İşleri Başkanığı’nın icraatları da halkı tedirgin ediyor. TESEV’in yaptırdığı araştırmada farklı il ve siyasi görüşte olan insanlar, devletin mütedeyyin insanlar üzerinde uyguladığı politikaları benimsemiyor. Araştırmada ‘Türkiye’de insanlara dini inançlarından dolayı baskı yapılıyor mu?’ şeklindeki ankete katılanların yüzde 42,4’isi ‘Baskı var’ şeklinde cevap verdi. Devletin dini politikalarını eleştiren de eleştirmeyen de inançta serbestlik istiyor. Araştırmada, yüzde 91’lik bir dilim inanç farklılıklarının hoşgörü ve barış ortamında korunmasının toplumsal huzur için gerekli olduğu görüşünde. ‘Her Müslüman kadının başörtüsü örtmesi gerekir’ diyenlerin oranı ise yüzde 58’lerde. Devlet memuru kadınların istedikleri taktirde başlarını örtmesi gerektiğini savunanların oranı da yüzde 74.4. Araştırmaya katılanların yüzde 66,4’ü ise çalışma saatlerinin Cuma namazına göre düzenlenmesini istiyor. (http://yenisafak.com.tr/arsiv/2000/mart/01/gundem.html
1 Haziran 2000
Tuzla Asliye Ceza Mahkemesi hakimi başörtü olarak görev yaptığı gerekçesi ile hakkında üç yıl hapis istemi ile ceza davası açılan sanığın savunmasını aldıktan sonra duruşma salonundan çıkarttı. Hakim sanığa “başörtülü olarak burada bulunmanız suçtur kendinize yaşanacak başka bir ülke arayın” ifadelerinde bulundu. (Tuzla Asliye Ceza Mahkemesi, Dosya No: 2000/191 Esas) (Öğretmen hakkında hapis istemi ile ceza davası açılmasının yegane nedeni, başörtülü olarak okulda görev yapmasıdır)
5 Ekim 2000
“Özel Kreş ve gündüz Bakımevleri ile Özel Çocuk Kulüpleri Kuruluş ve İşleyiş Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” deki değişik resmi gazetede yayımlandı. “Madde 2- E-a- “Kurucu ve kuruluşlarda görev alacak personelde çağdaş ve Atatürk İlke ve Devrimine uygun, uygar, aşırıcılığa kaçmayacak sade bir kılık kıyafette olma şartı aranır.” haline getirildi. (RG. 05.10.2000, S: 24191)
27 Ekim 2000
Türbanlıya ÖSS de yasak 2001 ÖSS’ye başvurularda, başı açık fotoğraf zorunluluğu getirildi. Türbanlı adaylar sınava alınmayacak. YÖK, üniversitelerde, 1998’de öğrenci kayıtlarında başı açık fotoğraf koşulu ile başlattığı ve giderek kampüs içinde tamamen yasakladığı türban için son nokta operasyonu düzenledi. Türban, bu yıl yapılacak üniversite giriş sınavında da yasaklandı. Türban yasağı, yazılı olarak 2001-ÖSS Öğrenci Seçme Sınavı Kılavuzu’na konuldu. Başvuruları 6 Kasım’da başlayacak üniversite giriş sınavı için hazırlanan kılavuzda adaylara duyurulacak yasak, iki aşamalı uygulanacak. Üniversite sınavı başvurusunda bu yıla kadar, ‘‘Henüz öğrenci kimliği kazanmadıkları’’ gerekçesiyle, yalnız ‘tanınmayı zorlaştırmayacak fotoğraf’ istenirken, 2001-ÖSS’de ‘‘başı açık fotoğraf’’ zorunluluğu getirildi. Buna göre, başvuru sırasında doldurulacak ÖSS Kayıt Kartı’na, ‘‘başı açık’’ fotoğraf yapıştırmak zorunlu olacak. Fotoğraf yasağına uyulup uyulmadığı, sınav günü kontrol edilecek. Daha önce, salon başkanlarının inisiyatifine bırakılan ‘‘Sınava almama’’ kararı, bu yıl kılavuz hükmü olarak uygulanacak. (http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2000/10/27/254785.asp)
05 Kasım 2001
Fatih 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nde, 18 doktor ve hemşire hakkında başörtülü oldukları gerekçesiyle ceza davası açıldı. Aralarında ameliyathane bonesi takma zorunluluğu olan ameliyathane hemşirelerinin de bulunduğu sağlık çalışanlarının, “amirin yasaya uygun olarak verdiği emirleri geçerli bir neden olmadan yapmamak” suçunu işledikleri iddia edildi ve Türk Ceza Kanunu’nun görevinin kötüye kullanılması ile ilgili 230/1 maddesi gereği üç yıla kadar hapis cezası istendi. (Fatih C. Başsavcılığı, 2001/24627 Esas)
7 Mart 2002
Eğitim isteyene kelepçe! İstanbul Valiliği yayınladığı genelge sonrası İmam hatip liselerindeki başörtülü öğrenciler okula alınmamaya başladı. Yasak yüzünden okula giremeyen öğrenciler ve onlara destek veren veliler cuma gününden itibaren gözaltına alınmaya başlandı. Dün ilk kez kız öğrenciler okul kapısında kelepçelenip gözaltına alındı. İmam hatip liselerinde eğitim gören kız öğrencilerin başörtüleriyle okula alınmamalarına devam edildi. Eyüp Meydanı’nda toplanan ve Eyüp Anadolu İmam Hatip Lisesi öğrencilerinin de aralarında bulunduğu yaklaşık 100 kişilik grup, yürüyüşe geçerek Feshane Caddesi’ni trafiğe kapatmak istedi. Güvenlik kuvvetlerinin müdahalesi sonucu 53 kişi gözlem altına alınarak, Eyüp İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldü. (http://yenisafak.com.tr/arsiv/2002/MART/07/gundem.html)
27 Mart 2002
Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı, peruk, şapka ve bereyi yasaklayan bir genelge yayımladı. Genelgede; “…Anayasa Mahkemesinin verdiği karar birlikte değerlendirildiğinde, yasal mevzuat, yargı kararları doğrultusunda, türbanlı olarak üniversiteye gelmek, üniversitenin huzur ve sükunetin bozan siyasi ve ideolojik bir eylem ve Yüksek Öğretim Kurumlarında çıkarmayı gerektiren bir fiil olarak kabul edilmektedir.Öğrenci Disiplin Yönetmeliğimizin 10/B, 11/B maddelerinde bu konuda gerekli düzenleme yapılmıştır. Öğrencilerin, Akademik ve İdari Personelin Üniversitemize türbanla alınmamaları, bayan öğrencilerin başı açık, boyun kısımlarını kapatmayacak şekilde giysi içinde kampüslerimize alınmaları gerektiği gibi, türbanlı veya türban yasağını saklayıcı nitelikte (türban üzerine giyilen peruk, bere şapka v.b) giysilerle de kampüslere alınmamaları yasal zorunluluktur. Bu itibarla yukarıda yasal dayanağı belirtilen hususlarda yöneticilerin azami özen ve titizliği göstermesi gerektiğine, bu konuda gereken her türlü tedbirin alınmasına, aykırı tutumlarını sürdürenler hakkında disiplin ve ceza soruşturması açılmasına gereken hassasiyeti göstermeyen yöneticiler hakkında gereken yasal işlemin yapılması mecburiyetinde kalınmamasını teminen tüm yöneticilerimizin bu konuda dikkatli ve çok titiz davranmalarını önemle rica ederim.” ifadelerine yer verildi. (Sayı: B.30.2.MAR.0.00.00.01/2959 T. 27.03.2002)
12 Nisan 2002
Başörtülü Vatandaşa Kütüphane de Kapalı İstanbul Üniversitesi rektörü Kemal Alemdaroğlu kütüphaneyi de başörtülülere yasaklattı. İnsan hakları konusunun konuşulduğu toplantıyı başörtülü öğrenciler olduğu gerekçesiyle terk eden İstanbul Üniversitesi rektörü Kemal Alemdaroğlu, kütüphaneyi de başörtülülere kapattı. Araştırma yapmak amacıyla Beyazıt’ta bulunan İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesine giden Zehra Öztürk başörtülü olduğu gerekçesiyle içeri alınmadı. (Vakit Gazetesi)
2 Haziran 2002
Halkın üçte ikisi her yerde örtü serbestliği istiyor Türk halkının yüzde 86’sı başörtüsü konusunda olumlu görüş bildirirken, üçte ikisi okul, devlet dairesi dahil ayrım yapılmaksızın her yerde başörtüsünün özgürce takılabilmesini savundu. Gazi Üniversitesi bilim adamlarınca kurulan Akademik Araştırmalar Merkezi (AKART)’nin 16 ilde 3 bin 224 kişi üzerinde yaptığı araştırmada başörtüsünün her yerde yasak olmasını savunanların oranı sadece yüzde 12,7 çıktı. Yaş grupları arasında yapılan değerlendirmede ise gençlerin başörtüsü konusunda daha özgürlükçü olduğu, en yasakçı grubun ise 55 yaş ve üzeri olduğu tespit edildi. Araştırma, toplumun yüzde 70’inin irtica tehdidi olmadığı görüşünde olduğunu da ortaya koydu.
21 Ekim 2002
Başörtülü Avukatlar Baro Toplantısından Çıkartıldı Uşak Barosunun önceki gün yapılan olağan kongresinde başörtülü avukatlardan dışarıya çıkmaları istenince gerginlik yaşandı. Bunun üzerine 60 avukat, kongreye katılmadı. Divan Başkanı Av. Ümit İnceefe, başörtülü avukatlardan salonu terk etmesini istemediğini, görevi gereği sadece başörtülerini çıkarmaları konusunda uyardığını söyledi. Haksız tutumu protesto eden avukatlardan Tevhide Yıldız, “Salonda kravatsız kot pantolonlu arkadaşlarda vardı. Onlar neden uyarılmadı. İş başörtüsüne gelince mi sorun oluyor.” diyerek tepki gösterdi. (Yeni Şafak Gazetesi)
30 Ekim 2003
Bayram coşkusuna Sezer gölgesi düştü Cumhuriyet Bayramı resepsiyonu davetiyelerindeki eşli ve eşsiz ayrımı nedeniyle (eşi başörtülü olan protokole eşsiz davetiye gönderilmesi) ile yaşanan gerginlik, devletin zirvesinde, bayram törenlerinin beklenen coşkudan uzak geçmesine neden oldu. (www.yenisafak.com.tr/arsiv/2003/ekim/30/p01.html)
22 Haziran 2004
Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nde bir hasta, kıyafeti gerekçe gösterilerek tedavi edilmedi. Düzce’den İstanbul’a sevkli olarak gelen Güler Kibar’ın ısrarla muayene ve tedavi olmak istemesi üzerine Hastane Başhekim Yardımcısı Ender Kazazoğlu, hastayı muayene etmeden sevk kağıdına ‘Hastanın şu anda tedavisi mümkün değildir’ ibaresini yazarak Tıp tarihinde bir ilke imza attı. (http://yenisafak.com.tr/arsiv/2004/haziran/22/g02.html)
8 Mart 2005
Saadet Metin, başörtüsünden dolayı bazı sergilere kabul edilmediğini söyledi. “Başörtülülerin sanatını icra ederken bile engellenmesi çok komik bir şey. Sanatın amacı insanları ortak bir noktada birleştirmek ama böyle yaparak kırıcı hale getiriyorlar.” diyen Metin, ölene kadar başörtülü olarak resim yapacağını ifade etti. Metin, bir sergi öncesi kendisine “resimlerini yolla sen gelme” şeklinde denildiğini anlatarak, bu sözler üzerine uzun zaman ağladığını söyledi.
28 Ağustos 2005
Ehliyet sınavına başörtüsü gerekçesiyle alınmayan üç kadından ikisi başını açmak zorunda kaldı. Sınava başörtülü olarak alınan Sultan Özkan hakkında ise tutanak tutularak sınavı kazanamayacağı belirtildi. Yıldırım Beyazıt Kız Meslek Lisesi`nde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan ehliyet sınavına başörtülü oldukları gerekçesiyle alınmayan 3 kadın zor anlar yaşadı. Yaşanan yoğun tartışmanın ardından 2 kadın başını açmak zorunda bırakıldı. (http://www.milligazete.com.tr)
20 Ekim 2005
İstanbul Üniversitesi Lisans Öğrenci ve Sınav Yönetmeliği değiştirildi. 32. maddesi “Öğrenciler eğitimleri süresince giyim ve görünüş konusunda ilgili mevzuata uymak zorundadırlar” ifadelerini taşımaktadır. Eski hüküm, “İstanbul Üniversitesi kız ve erkek öğrencileri üniversite kampüsü içinde, dershane, laboratuar, klinik, poliklinik, kütüphane, sosyal tesisler, spor sahaları ve uygulama alanları ve koridorlarda başları açık, çağdaş giysiler içinde ve görünümde bulunmak zorundadırlar.” (Resmi Gazete Sayı 27.095.1999, 23707) şeklindeydi. Ayrıca 1999 tarihli yönetmelik değişikliğinde “Ön Lisans ve Lisans Eğitim Öğretimine Kayıt “esnasında gerekli belgelerde değişiklik yapılmış ve Madde 6g) 15 adet fotoğraf ( 4,5* 6 cm ebadında kılık kıyafet genelgelerine uygun, kadınlar için başı açık, erkekler için başı açık, sakalsız ceketli, kravatlı kolayca tanınmalarını sağlayacak biçimde son altı ay içinde çektirilmiş) hükmü konmuştur. 2005 yılı değişikliğinde bu hüküm 15 adet fotoğraf (öğrencilerin kolaylıkla tanınmalarını sağlayacak biçimde kılık kıyafetle ilgili mevzuata uygun ve son altı ay içinde çektirilmiş 4.5*6 cm ebadında renkli fotoğraf” şekline dönüştürülmüştür. (R.G. 20.10.2005 tarih, 25972 sayı)
18 Ocak 2006
Harp Akademileri Yönetmeliğinde değişiklik yapıldı. Kurmay subayların seçim ölçütleri ve eğitim koşulları yeniden düzenlendi. Yönetmelik değişikliği ile kişinin eşine ve 12 yaşından büyük çocuklarının fotoğraflarını verme koşulu getirildi. Akabinde astsubay ve uzman erbaş alımına aynı şart getirildi. Bu şart kurmay aday adaylarının eşlerinin kontrol edileceği yorumlarına neden oldu.
21 Ocak 2006
İnsan Hakları İzleme Örgütü 2005 raporunda başörtüsü yasağına yer verdi İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch), 2005 raporunu açıkladı. Raporda “başörtüsü yasağına” dikkat çekilerek, dini özgürlükleri kısıtlayıcı uygulamaların sürdüğü belirtildi. Raporda; “Dini sebeplerden dolayı başörtüsü takan kadınlar, yüksek öğrenimden, kamu hizmetinden ve siyasi hayattan yasaklanmaya devam edildiler. Başörtüsü takan kadın avukatlar mahkeme salonlarına alınmadılar. Haziran ayında Ankara Barosu, bir hakimin bürosunda müvekkili ile yaptığı görüşme sırasında başörtüsü takan bir avukat hakkında disiplin soruşturması başlattı.” ifadelerine yer verildi. (insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/…/İnsan%20Hakları%20İzleme%20Komitesi%202006%20 Dünya%20Raporu-)
11 Mart 2006
YÖK yasakçı tavrını sürdürdü YÖK, binlerce meslek liseliye uygulanan katsayı adaletsizliğinin çözümünde umut olan açık lise formülünü engellemek için yeni bir karar vererek, meslek liseli adayların açık lise diplomasıyla ÖSS’ye başvuramayacağını açıkladı. Bu karar, özellikle başörtüsü yasağı karşısında açık liseyi alternatif gören öğrencilerin haklarını gasp etti. (http://www.tumgazeteler.com/?a=2430789)
19 Mart 2006
Başörtüsü konusunda toplumda uzlaşma mevcut Anavatan Partisi’nin 18 ilde yaptırdığı ankete katılanların yüzde 76,8’i “Cumhurbaşkanının eşinin başörtülü olmasında hiçbir sakınca yok” ifadesine tam destek verdi. CHP’lilerin yüzde 59’u da bu fikirde. Bu ifadeye en çok gençlerden destek geldi. (http://yenisafak.com.tr/arsiv/2006/mart/19/p03.html)
28 Nisan 2006
3 çocuk annesi Mihriban Çelik, Başkent’te öğrencilerin yanı sıra halkın da faydalanabildiği Ankara Üniversitesi’ne bağlı Olimpik Yüzme Havuzu’na yüzme öğrenmeleri için kaydettirdiği kursa 2 çocuğunu bırakmak için girerken başörtülü olduğu gerekçesiyle engellendi. (http://dir.groups.yahoo.com/group/benimturkiyem/message/1920)
6 Haziran 2006
Merkezi Sistem Sınav Yönergesi’nin, ’Bina Sınav Komisyonu’nun Görevleri’ ile ilgili maddesinden adayların ’başının açık’ olması ifadesi çıkarıldı. Ancak Milli Eğitim Bakanlığı bunun sadece özel sınavlarda serbest olduğu savunmasını yaptı. Milli Eğitim Bakanlığı’nın, yönerge değişikliğiyle sınavlara gireceklerin ’başının açık olması’ zorunluluğunu kaldırdığı ortaya çıktı.Bu değişikliğin, başta Anadolu ve Fen liseleri giriş sınavı OKS olmak üzere Devlet Parasız Yatılılık ve Bursluluk gibi merkezi sistemle yapılan tüm sınavlarda, türban yasağının kaldırılması anlamına geldiği yorumları yapıldı. Milli Eğitim Bakanlığı ise bu yorumlara karşı çıkarak, yönerge değişikliğinin sadece ’özel kuruluşlara yapılan sınavlar’ için kalktığını savundu. (http://www.memurlar.net/haber/46807/)
15 Eylül 2006
Kredi ve Yurtlar Kurumu’na bağlı yurtlara asıl listeden girmeye hak kazanan öğrencilerin yurt kayıtları sona erdi. Başörtülü öğrencilerin kayıtları yapılmadı. (http://www.milligazete.com.tr/haber/zulum-2006da-da-artarak-devam-etti-40849.htm)
30 Ekim 2006
29 Ekim balosunda ´başörtü´ krizi Samsun’daki Cumhuriyet Balosu´nda ‘başörtü’ krizi yaşandı. Baloda başı kapalı kadınların olmasına tepki gösteren Garnizon Komutanı ve beraberindeki subaylar oteli terketti. Samsun Kurumahmutoğlu Büyük Otel’de düzenlenen Balo’da, türbanlı ve eşarplı kadınların olmasına tepki gösteren Garnizon Komutanı Tuğgeneral Naci Beştepe ve beraberindeki subay ve eşleri oteli terketti… Bu arada Cumhuriyet Balosu’na katılan yaklaşık 10 kadar türbanlı ve eşarplı kadının, il genel meclisi üyeleri ile kısa adı EMŞAD olan Emniyet Teşkilatı Vazife Malülü ve Şehit Aileleri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği üyelerinin eşleri olduğu belirtildi. (http://www.haber7.com/haber/20061030/29-Ekim-balosunda-basortu-krizi.php)
20 Şubat 2007
Üniversitelerde ve kamusal alan keyfiyetine giren her yerde yasaklanmaya çalışılan başörtüsü, ehliyet sınavlarında da keyfi olarak yasaklandı. Sarıyer Mehmet İpgin İlköğretim Okulu’na ehliyet sınavına girmek için gelen 5 başörtülü hanım, okul müdürü Birol Yüncü’nün sözlü tacizleriyle karşılaştı. “Başörtünüzü çıkarın, yoksa sınava giremezsiniz” diyen okul müdürü Birol Yüncü, başörtülülerin polis eşliğinde sınav salonundan çıkmalarını istedi. Müdür Yüncü, başörtülü hanımları sözlü tacizde bulunarak sınıftan çıkardı. Okul Müdürü Birol Yüncü, başörtülü hanımlara, “Başörtüsünü açmakla namusunuzu mu kaybedersiniz? Başını açanlara bir şey mi oldu, sizde açsanız ölür müsünüz?” dedi. (Vakit Gazetesi)
8 Mart 2007
Denizli’de 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kutlamalarında çerçevesinde, Denizli Belediyesi Yerel Gündem 21 Kadın Meclisi’nin türbanlı üyesi Hülya İlem’in Atatürk Anıtı’na çelenk koymasına, CHP Kadın Kolları Başkanı Zeliha Yaşatürk tepki gösterdi. Yaşatürk, yapılanın laikliğe meydan okumak olduğunu ileri sürerek, kadın derneklerini protestoya davet etti. Kadın derneklerinin, “Böyle bir günde bölünmeyelim’’ diyerek, Yaşatürk’ün protesto isteğine olumsuz yanıt vermesi üzerine, CHP’li kadınlar töreni terk etti. (http://www.milliyet.com.tr/2007/03/08/son/sontur26.asp)
4 Nisan 2007
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından Kazakistan’daki Ahmet Yesevi Üniversitesi atanan Mütevelli Heyeti Başkanlığı’na atanan emekli Orgeneral Çetin Doğan, üniversitenin internet üzerinden eğitim gören öğrencilerine başörtüsü yasağı getirdi. (http://www.haber5.com/archive_details?id=279145)
6 Haziran 2007
Türban Köşk’e çıkmamalı Koç Holding Şeref Başkanı Rahmi Koç, Çankaya’ya başörtüsünün çıkmaması gerektiğini, cumhurbaşkanının eşinin başörtülü olmasının kabul edilemeyeceğini söyledi. (http://www.akyolhaber.com/haber.php?haber_id=1498)
20 Eylül 2007
Rektörler Komitesi, üniversitelerdeki türban yasağının, Anayasa değiştirilse bile kaldırılamayacağı mesajını verdi. Rektörler, AİHM kararına dayanarak, “Kılık kıyafet serbestliğini öngörecek bir düzenleme yapılması hukuken mümkün değil” görüşünü savundular.115 üniversitenin imzası ile hazırlanan bildiri özetle şöyle Türban yasağı, yüksek mahkemelerin ve AİHM’nin kararlarıyla oluşan bir hukuki durumdur. Bu hukuki durum ortaya çıkarken, Türk yüksek mahkemelerinin Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile Atatürk ilke ve devrimleriyle oluşturduğu laik tanımı ve yorumu, tarafından Avrupa norm ve değerleriyle de uyumlu bulunmuştur. Bu nedenle Rektörler Komitesi Anayasa’da kılık kıyafet serbestliğini öngörecek bir düzenleme yapılmasının hukuken mümkün olamayacağını bir kez daha kamuoyuna hatırlatmak sorumluluğunu duymaktadır. (http://www.hurriyet.com.tr/gundem/7322280.asp)
2 Ekim 2007
Yeni anayasa tartışmalarıyla birlikte tekrar gündeme gelen başörtüsü yasağı gündemdeki yerini tüm sıcaklığıyla korurken Kocaeli’nde trajik-komik bir olay yaşandı. Milli Eğitim İl Müdürlüğü’nün düzenlediği Çanakkale gezisine davet ettiği başarılı öğrencilerden biri olan Neslihan Özkar, başörtülü olduğu gerekçesiyle geziye alınmadı. (http://www.milligazete.com.tr/haber/basortuluye-gezi-de-yasak-58513.htm)
Türkiye'nin Örtülü Gerçeği 